Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii w szeregu przepisów wymienia przywileje, jakimi będą mogły cieszyć się osoby zaszczepione przeciw COVID-19. Są to m.in.:

• Możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych na terytorium RP przez cudzoziemców.
• Zniesienie kwarantanny dla osoby współzamieszkującej z pacjentem COVID+.
• Zniesienie kwarantanny dla osoby mającej kontakt z osobą COVID+.
• Zniesienie obowiązku wykonania testu diagnostycznego przed przyjęciem do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego a także hospicjum stacjonarnego lub oddziału medycyny paliatywnej.
• Brak konieczności wykonania testu na COVID, gdy chcemy skorzystać ze świadczenia w ramach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
• Zwolnienie z wykonania testu przed przyjęciem do DPS.
• Nieuwzględnianie osób zaszczepionych w limitach miejsc podczas spotkań i imprez prywatnych.

Rozważa się także w stosunku do osób zaszczepionych:

• Zniesienie nakazu noszenia masek.
• Możliwość udziału w imprezach masowych.
• Zniesienie zakazu wyjazdów turystycznych.
• Możliwość korzystania z obiektów sportowych i siłowni.

W związku z powyższymi normami w Internecie pojawia się wiele głosów o niekonstytucyjności podejmowanych przez organy państwowe rozwiązań. Dlatego też należy wskazać, na kilka podstawowych kwestii związanych z art. 32 Konstytucji.

Konstytucja RP z 1997 r. stanowi, że „wszyscy są wobec prawa równi. (…) mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne” (art. 32 ust. 1) oraz „Nikt nie może być dyskryminowany (…) z jakiejkolwiek przyczyny” (art. 32 ust. 2).

Rzeczywiście zakaz dyskryminacji w Polsce ma charakter bezwzględny i przybiera postać tzw. generalnej klauzuli antydyskryminacyjnej. Jednakże od zakazu dyskryminacji należy odróżnić nakaz równego traktowania, który nie ma charakteru absolutnego. Zgodnie z nim można różnicować status jednostki z uwzględnieniem: pozostawania w bezpośrednim związku z celem takiego zróżnicowania (nie może być on arbitralny); zachowania proporcjonalnej skali (musi uwzględniać wagę interesu, któremu ma służyć zróżnicowanie pozycji poszczególnych jednostek); musi pozostawać w związku z innymi wartościami konstytucyjnymi (np. ochrona zdrowia publicznego) – por. wyroki TK U9/00, P14/10 czy K20/14.

Dyskryminacja  zatem to sytuacja, w której człowiek ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną,  jest traktowany mniej korzystnie niż byłby traktowany inny człowiek w porównywalnej sytuacji (por. strona Rzecznika Praw Obywatelskich – https://www.rpo.gov.pl/pl/content/czym-jest-dyskryminacja).

Odmienne traktowanie natomiast ma miejsce wtedy, gdy ze względu na pewną sytuację prawną i faktyczną niektóre jednostki posiadają inne uprawnienia niż pozostałe (w tym kontekście warto odwołać się do sprawiedliwości społecznej).

Co wynika wprost z powyższego zakaz dyskryminacji jednostki ma charakter bezwzględny, natomiast odmienne traktowanie ze względu na ważną cechę osobistą i ochronę pewnego rodzaju wartości wyrażonych w Konstytucji RP jest dopuszczalny.

Równość wyrażona w powyższym przepisie powinna być zatem rozumiana jako równość „wszystkich podmiotów prawa charakteryzujących się daną cechą istotną w równym stopniu, (te podmioty – przyp. K.S.) powinny być traktowane równo, tj. bez różnicowań zarówno faworyzujących jak i dyskryminujących. Jednocześnie zasada równości zakłada odmienne traktowanie tych podmiotów prawa, które nie posiadają wspólnej cechy istotnej”. Por. Wyrok TK z 2 kwietnia 2003 r. sygn. K 13/02, OTK-A 2003, nr 4, poz. 28.

Przekładając powyższe z polskiego „na nasze” należy uznać, że uprzywilejowanie w sferze publicznej ludzi zaszczepionych na COVID nie ma charakteru dyskryminującego (np. nie rodzi dla nich negatywnych konsekwencji w sferze prawnej) lecz pozwala na różnicowanie statusu jednostki (jest to dozwolone) ze względu na pewien cel pozostający w związku z wartościami konstytucyjnymi. Osoby zaś posiadające istotną (relewantną) cechę – w tym wypadku jest to zaszczepienie na koronawirusa – są traktowane równo, więc nie można mówić o naruszeniu art. 32 Konstytucji.

Kamil Stępniak